Зиянды контент, кибербуллинг, жалған ақпарат, белгісіз адамдардан келген хаттар, жеке деректердің таралуы – бала үшін өте қауіпті. Өкінішке қарай, көп ата-ана интернетті ойын-сауық құралы деп қана қабылдап, оның тасасында қандай қатер тұрғанын байқамайды.

Баланың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін алдымен саналы бақылау керек. Интернетке шектеу қою – тыйым салу емес. Баланың жас ерекшелігіне қарай экран алдында өткізетін уақытын қадағалау, түсінбеген контенттен қорғау – ата-ананың тікелей міндеті. Бүгінгі таңда бұл үшін арнайы құралдар жеткілікті: түрлі фильтрлер, SafeSearch, балаларға арналған платформалар. Бірақ мәселе тек техникалық қорғаныста емес.

Осы тақырыпта оқушының жай-күйін бақылаушы маман, психолог Марияна Құдайбергенқызы былай дейді:

«Көп ата-ана баласына телефон берді – болды, өзімен-өзі отырады деп ойлайды. Шын мәнінде, телефон – бос уақыт емес, ашық есік. Сол есіктен кім кіріп-шығып жатқанын бала түсінбесе, қауіп көбейе береді. Интернетте баланы қорғаудың ең басты құралы – ашық әңгіме. Сіз баламен сөйлеспесеңіз, онымен біреу сөйлеседі», – дейді маман.

Маманның айтуынша, бала интернетке кірместен бұрын үш негізгі қағиданы білуі тиіс:

1. Жеке ақпарат құпия – аты-жөнін, мекенжайын, мектеп атауын ешкімге бермеу.

2. Бейтаныс адамдармен сөйлеспеу – күмәнді хат, ойынға шақыру, танымайтын аккаунттар – бәрі қауіп белгісі.

3. Түсініксіз нәрсе болса, ата-анасына айту – баланың мұны айтуға ұялмауы немесе қорықпауы маңызды.

Марияна Құдайбергенқызы ата-аналарға тағы бір маңызды мәселені ескертеді:

«Балаға «телефонды мүлде қолданба» деп айту – дұрыс шешім емес. Тыйым салған сайын ол жасырынуға үйренеді. Ал жасырынған бала әлдеқайда көп қауіпке ұрынады. Баламен интернет туралы күнде сөйлесу – ең мықты қорғаныс», – дейді маман.

Шын мәнінде, интернеттен қорғайтын ең күшті құрал – сенім мен байланыс. Бала егер қоғамда, үй ішінде өзін естіледі, қабылданады деп сезінсе, қауіпті жағдайды жасырып қалмайды. Ал бала қорықса, ұялса немесе ата-анасының реакциясын алдын ала білсе, мәселені айтуға батпайды. Интернеттегі қауіптің бәрін бір күнде жою мүмкін емес. Бірақ ата-ана мен бала арасындағы ашық диалог, дұрыс түсіндіру, жан-жақты бақылау және психологиялық қолдау – балаға қауіпсіз цифрлық кеңістік қалыптастыруға үлкен көмек болады.

Қауіпсіздік – тыйымның емес, түсінудің нәтижесі.

Түсінген, қолдау көрген, сенімге ие бала ғана интернетті дұрыс, пайдалы және қауіпсіз қолданады.