ЦДИАӨМ құрылыс нысандарын пайдалануға беру процесіне ғарыштық мониторинг енгізуді ұсынады

Министр мемлекеттік қызмет көрсетуді жақсарту үшін министрлік қандай шаралар қабылдап жатқаны туралы айтып берді. Оның сөзінше, жалпы қызметтердің 93%-ы электрондық түрде көрсетіледі. Өткен жылмен салыстырғанда тек смартфон арқылы алатын қызметтердің саны биыл 6 есеге өсті. Kaspi, Halyk сияқты танымал қосымшаларда 50-ден астам қызмет көрсетіледі. Оларды саны 33 млн-ға жетіп, 3 есе өсті.

Президенттің тапсырмасы бойынша азаматтардың қатысуымен фокус-группалар құрылды. Олар әрбір мемлекеттік қызметті талдап, халыққа көрсету процестерін қайта қарауға көмектесуде. Бұл жұмыс 3 бағытта жүріп жатыр:

1. адамдардың мемлекеттік органдарға бару міндетін барынша азайту;
2. құжаттарды талап етуді қысқарту;
3. азаматтарымызды артық іс-қимылдан босату.

Мысалы, 9 нақты өмірлік жағдай талданды. Нәтижесінде: – мемлекеттік органға бару саны 119 дан 21-ге дейін; – талап етілетін құжаттар түрі 102-ден 11-ге дейін; – жалпы қадамдар саны 600-ден 170-ке дейін азайды. Осы жұмыс жалғасып жатыр. Мұның бәрі мемлекеттік қызметті алу процесін жеңілдетіп, қазақстандықтарды әуреге салмайтыны сөзсіз.

Оның айтуынша, қазір еш жаққа барудың, өтініш жазудың қажеті жоқ. Мемлекет SMS арқылы анасын құттықтап, балаға ат қоюды сұрайды. Сөйтіп, ЖСН де, туу туралы куәлігі де, жәрдемақылар да дайын болады. Келесі ретте перзентханадан шыққан соң жайлы патронаттық медбикеге SMS жібереледі. Жыл сайын 400 мыңға жуық бала туылса, қазір олардың 68%-ына қызметтер проактивті-онлайн форматта ұсынылады. Big data мүмкіндіктері де қолданып жатыр. Бүгінде 6,3 млн отбасының деректері цифрланды. Сол арқылы адамдар қай қызметті ең көп сұрайтыны белгілі болды. Олар: әлеуметтік маңызы бар 18 қызмет, көп балалы отбасыға, мүгедектігі бар адамға, асыраушысынан айырылғандарға берілетін жәрдемақы мен төлемдер. Бұл қызметтер проактивті түрде көрсетіледі. Олар қатары 800 мыңдай. Алайда цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрі Бағдат Мусиннің айтуынша, бір үлкен проблема бар – ол базалардағы қателер. Әр органға өзіне жүктелген базадағы деректерді тексеріп, шындыққа сай келтіруді тапсыру керек. Одан кейін министр Big data-ның тағы да бір мүмкіндігін айтты.

Бір кейс. Жылда 106 мың студент оқу орнынан, емханадан анықтама алып, әскери комиссариатқа тапсыруға 2 апта жұмсайтын. Енді студент статусын дәлелдеудің қажеті жоқ. Үш министрліктің базаларын интеграциялап, студенттер анықтама жинамай-ақ, автоматты түрде әскерден босатылады. Сонымен қатар бірқатар цифрлық сервис енгізілді. Олар былтыр енгізілсе де, халықтың үлкен сұранысына ие болып кетті. Әділет министрлігімен сенімхаттардың 5%-ын цифрлық форматқа көшірілді. Бұл жұмыс жалғасуда. Автокөлікті тіркеудің 55%-ы онлайн форматта жасалады. Бұл – Ішкі істер министрлігі мен «Азаматтарға арналған үкімет» корпорациясының ортақ жұмысы. Ипотеканың 67%-ы банктерде онлайн тіркеледі. «Электрондық үкімет» әр азаматты туған күнімен құттықтауды немесе құжаттардың мерзімі аяқталып қалғаны туралы алдын ала хабарлауды үйренді. Осымен шектеліп қоймай, басқа салалардағы сұранысқа ие қызметтер де қолға алынды. Мысалы, зейнетақы тағайындау процесі өзгертіліп, келесі жылы мүлдем жаңа форматта жүргізілмек. Сонымен қатар жұмысқа тұру кезінде талап етілетін анықтамалардың 12 түрін жою, интернетке қосылу, декларация тапсыру, балабақшаға кезекке тұру сияқты жобалар әзірленуде.

Жылжымайтын мүлік – отбасының тірегі. Сондықтан осы салаға аса көңіл бөлінді. Біріншіден, жылжымайтын мүлікті, мысалы, үйді, пәтерді, кеңсені сатып алғанда немесе сатқанда бұрынғыдай нотариуске, ХҚКО-ға барудың қажеті жоқ болады. Мұндай онлайн-сервис Blockchain, биометриялық сәйкестендіру технологиялары және онлайн нотариус арқылы көрсетілетін болады. Әр мүлік бойынша жасалатын іс-әрекеттер, бейнежазбалар «Электрондық үкіметте» сақталады. Сөйтіп, бірнеше күн алатын процесс 1 сағаттың ішінде бітетін болды. Екіншіден, қазір құрылыс обьектісін тіркегенде ол шын мәнінде бар ма, жоқ па, оны ешкім тексермейді.

Осы бағыттағы тағы бір жоба – I-Qala. Қазір жаңа үй иесі коммуналдық қызметтерге қосылу үшін әрбір сервистік компанияға барып, әрқайсысымен жеке-жеке шарт жасауға міндетті. Жыл сайын 700 мыңдай адам осындай әуреге түседі. Оған азаматтар 30 күнге дейін уақытын жұмсайтын. Министрдің айтуынша, осы жағдай өзгертіліп, өте жеңіл формат енгізіліп жатыр. Ол бойынша жаңа пәтер иесіне SMS келіп, барлық коммуналдық шарт онлайн түрде жасалады. Бұрынғыдай кемінде бес компанияны аралап жүрудің қажеттілігі жойылды. Осы жаңа сервис Астанада енгізілді. Оны 80 мың адам пайдаланды. Енді Алматыда да іске қосылмақ. Б. Мусин осыны бүкіл республикаға тарату қажеттігін, ол үшін әкімдіктер тезірек қимылдауы тиіс екенін айтты. E-Otinish платформасы «жасырын» қызметтерді анықтауға мүмкіндік берді. Тек биылдың өзінде 200 жасырын қызмет анықталып, олар мемлекеттік қызметтер тізіміне енгізіліп жатыр. Министрдің сөзінше, ең маңыздысы – шалғай ауылда тұратын халыққа сапалы мемлекеттік қызмет көрсету. Жалпы ауыл тұрғындарының цифрлық сервистерді қолдануы жыл сайын өсіп келеді. Дегенмен проблемалар бар. Сондықтан ауыл тұрғындарына қолайлы жағдай жасау үшін Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі Қазпоштамен бірге 200 ауылда жергілікті бөлімшелер арқылы мемлекеттік қызмет көрсету қолға алынды. Бүкіл ауылдарды осындай қызметпен қамту үшін «Самұрық-Қазына» және «Қазпошта» компаниялары ауылдық пошта бөлімшелерін жөндеп, жағдай жасауы керек. Министрдің сөзінше, халыққа көрсетілетін қызметтердің сапасын көтеру – басты мақсат. Қазір жас баладан бастап зейнеткерге дейін әр азамат әлеуметтік желілер, WhatsApp немесе Telegram мессенджерлерін пайдалана алады. Сол сияқты қызметтер түсінікті және оңай болуы тиіс.

Ол үшін, біріншіден, қызметтерді барынша смартфон немесе проактивті түрге көшіру, сұраныстарды тек биометрия немесе QR арқылы растау әр салада енгізілетін болады. Екіншіден, азаматтардың талап-тілектерін ChatGPT сияқты жылдам әрі сапалы орындау үшін жасанды интеллект технологиясы да енгізілуде. Бұл күні-түні азаматтардың құжаттарын рәсімдеуге, жалпы барлық сұраққа жауаптарды, қызметтерді тікелей чатта алуға мүмкіндік береді. Үшінші басты бағыт – бизнесмендерге арналған сервистерді дамыту. Азаматтардың өмірлік кезеңдері сияқты бизнес жүргізуде кездесетін жағдайлар қайта қаралады, қызметтер мен сервистердің жаңа форматы енгізіледі. Осылайша, цирфлық сервистердің санын көбейту ғана емес, мемлекеттік органдармен бірлесіп, ескі процестердің реинжинирингін және әр бағытта жаңа технологияларды енгізу жұмыстары жалғасатын болады.