Мемлекеттік қаржы жүйесін цифрлы трансформациялау дегеніміз не және оны жүзеге асырудың жолы қандай? Осы және өзге де маңызды сұрақтар ҚР Қаржы министрлігінің Ақпараттық-есепке алу орталығында өткізілген қоғамдық кеңестің көшпелі отырысында қаралып, пысықталды, деп хабарлайды Jambylinfo.kz.

Алқалы басқосуға мемлекеттік қаржы жөніндегі қоғамдық кеңестің мүшелері, сондай-ақ салалық ҮЕҰ өкілдері және Қаржы министрлігінің құрылымдық бөлімшелерінің басшылары қатысты.

Тұтастай алғанда, «АЕО» АҚ-ның көмегімен жасалып, қызмет көрсетілетін ақпараттық платформалар қазірдің өзінде еліміз бойынша 700 мыңға жуық қолданушыға (тіркелген) қажетті қызметті ұсынып келеді. Олардың саны жыл сайын ұлғайып жатыр. Компанияның негізгі міндеттеріне мемлекеттік меншікті жүргізу және есепке алу, бағалы қағаздар нарығындағы қызмет, астық қолхаттары бойынша тіркеу жұмысы, сондай-ақ қаржылық есептілік депозитарийін жүргізу кіреді. Бұдан басқа аталған орталық мемлекеттік қаржы жүйесін цифрлы трансформациялауға арналған сервистерді де әзірлеп жатқанын айта кетейік.

Жиынның соңында кеңес мүшелері министрлік өкілдеріне өзекті мәселелер бойынша белсенді диалог орнатып, пікір алысуға мүмкіндік туғанына ризашылықтарын жеткізді.

Қаржылық сауаттылық бойынша жамбылдық мамандар қарапайым халыққа бірнеше кеңес береді. Мысалы,  Kakebo – қаржы үнемдеу әдісі

Отбасыдағы қаржыны дұрыс жинау, қор қалыптастыру және ақшаны ретімен жұмсау сынды дүниелер кез келген ерлі-зайыптының бұлжымас қағидаларының бірі болуы тиіс. Себебі отбасы да кішігірім мемлекет сияқты. Ал мемлекетті ұстап тұратын оның басты стратегиялық саясаттарының бірі – экономикалық тиімді саясат, бюджеттік жоспарлау секторы.

Дәл осы сияқты әр отбасының да бюджеттік жоспарлау саясаты міндетті түрде болуы тиіс. Өйтпеген жағдайда отбасыға да қаржылық дағдарыстың қара бұлты үйіріліп, «былай тартсаң былай жетпейді, олай тартсаң олай жетпейді» деген әңгіме осыдан шығады.

«Алдымен өзіңе төле»

Сонымен, «Ақшаны қалай жинап, көбейтуге болады?» деген сұрақ әрқашан да өзектілігін жойған емес. Ендеше қаржылық еркіндікке қол жеткізген көптеген адамдардың өмірін өзгерткен қарапайым қағидаларға назар аударып көрсек.

Жеке қаражатты басқарудың маңызды қағидаттарының бірі дәл осылай «Алдымен өзіңе төле» деп аталады. Яғни айлық кіріс кірген бойда немесе қалтаңа қосымша қаржы түскен сәтте 10 пайызын депозитке немесе ағымдағы шотқа салу қажет. Бұл қағида пайдалы әрі дағдылы әдетке айналуы үшін жалақы, қаламақы алған сайын немесе басқа да кез келген кіріс түскен сайын осылай істеу қажет. Мұндайда тәртіпке көніп, барынша сабыр сақтаңыз. Нәтижесі сізді қуантары сөзсіз.

Нені есте сақтау қажет?

Ақшаны неге жинауға болады? Бірінші кезекте өзіңіздің «қаржылық қауіпсіздік жастығыңызды» қалыптастырыңыз. Яғни, бұл қандай да бір ойламаған шығындарға арналған қаражат қоры. Оған кемінде 6 ай сайынғы жалақыңыздан жинап тұратын тұрақтандыру немесе «жұмсалмайтын» қор деп қараңыз. Бұл ақшаны босқа шашып, болмашы қажеттіліктерге жұмсауға болмайды. Өйткені ол сіз шын қиналып, тығырыққа тірелгенде көмекке келетін жеке банкіңіз! Мысалы, сіз уақытша жұмыссыз қалдыңыз делік. Сол кезде «қаржылық қауіпсіздік жастығыңыздағы» қор қаражатымен банктегі ипотека, өзге де несиелеріңізді кешіктірмей жабуға немесе өзге де маңызды жағдайларда пайдалануға болады. «Жұмсалмайтын» резервіңізді жинақтап алған соң, қандай да бір ірі заттарды сатып алуға немесе түрлі қаржы құралдарына инвестициялау үшін қаражат жинай беруіңізге болады. Алға қойған мақсаттарыңыз сізді жігерлендіріп, ақшаны тиімді жұмсауға көмектеседі деген ойдамыз.

Ақшаны қолыңызға алғаннан немесе сома сіздің картаңызға «түскеннен» кейін ақшаны бірден жинақтау керек екені есіңізде болсын. Иә, сізді төленбеген шоттар, кредиттер күтіп тұруы мүмкін, тез арада азық-түлік сатып алу керек немесе балалардың күнделікті жұмсайтын қаражатын беру керек. Бірақ сіз білген бұл қағидаттағы ең басты фигурант – бұл өзіңіз. Ақшаға қатысты пікіріңіз бен көзқарасыңызды өзгерту керек. Алдымен өзіңіз жайлы, содан кейін басқаларды ойлаңыз. Өйткені ол қаржыны жинақтап, қалыптастыратын да, жұмсайтын да өзіңіз. Оның үстіне, өмірлік тәжірибе көрсетіп отырғандай, ақша қолға түсе салысымен оны бірінші кезектегі және екінші кезектегі шығындарға жұмсасаңыз, онда сізде ештеңе қалмауы мүмкін.

Сондай-ақ, жүйелілікті қатаң есте сақтау керек. Егер сіз екі ай ақша жинақтап, одан кейін оны үш ай ұмытып кетсеңіз, онда «жабулы қазан жабулы күйінде қалып», ақша жинақтау әдетіңіз орта жолда қалып, одан әрі дамымайды.

Қанша ақша жинақтау керек?

Қаржылық жоспарлаумен нақты айналысқандар жиі жіберетін қателік –кірісі аз бола тұра, көп ақшаны кейінге қалдыру. Мұндайда сіз тез шаршайсыз, тұрмыстық шығыстарға ақша жетпей, «жұмсалмайтын» қорыңыздан «қарызды» жиі алатын боласыз. Шағын мақсаттан үлкен мақсатқа жылжу қағидаты қуатыңызды сақтауға мүмкіндік береді, оны қаржылық тәуелсіздікке жету жолында туындауы мүмкін барлық кедергілер мен қызықтырар заттарды еңсеруге жұмсауға болады.

Аздан – 10 пайыздан бастаңыз. Біріншіден, бұл жеке бюджет үшін айтарлықтай байқалмайды және сезілмейді. Екіншіден, сіздің өмір салтыңызға әсер ете қоймайды. Жалақыңыздың 30 пайызын кейінге қалдыру мүмкіндігі болса, онда құба-құп. Егер ақшаңыз баяу жиналса, оған ренжудің қажеті жоқ.

Мысалы, жалақыңыз 150 мың теңге болса, ай сайын 15 мың теңгеден жинау қажет, үш ай ішінде сізде 45 мың теңге, ал бір жыл ішінде – 180 мың теңге жинақталады. Ақшаңызды матрастың астында емес, депозитке салатыныңызды ескерсек, онда пайыздардың капиталдандыруын қосқанда, сома көбейеді.

Бағдардан қалай адаспауға болады?

«Үнемдеу дегеніміз – өзіңізге өзіңіз төлеу. Табысының кемінде оннан бір бөлігін өзі мен жанұясының болашағына жинайтын адамның басына байлық дариды» деп «Вавилондағы ең бай адам» кітабының авторы Джордж Клейсон айтпақшы, сіз болашағыңызды өзіңіз құрасыз. Әуелі өзіңе «төлеп», яғни табысыңыздың 10 пайызын жинап, сіз өзіңізге өсіп-өркендеуді қамтамасыз етесіз және ертеңгі күнге деген сеніміңіз болады.

Қаржылық тұрғыдан қамтамасыз етілген адамдарда ақша балансы нөлге тең адамдарға қарағанда қаржыға байланысты күтпеген жағдайлар аз болады. Ақшаның өзі жақсы ынталандырушы екенімен келісерсіз. Әсіресе, бұл сіздің банк шотыңыз айтарлықтай күш жұмсамай, уақыт өте келе өсіп жатқанда көрінеді.