Қазақстанда ғылымға бөлінетін қаржы көлемі артып келеді. Соңғы бес жылда ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарға (ҒЗТКЖ) жұмсалатын шығындар 2,7 есе өсті, - деп хабарлайды Jambylinfo.kz

ҚР Ұлттық статистика бюросының деректеріне сүйенсек, өткен жылы мемлекет пен жекеменшік кәсіпорындар ҒЗТКЖ-ға шамамен 219,7 млрд теңге бағыттаған. Бұл — 2019 жылдан бергі ең жоғары көрсеткіш.

Өңірлік бөліністе ғылымға ең көп қаржы бөлген қала — Алматы. Өткен жылғы жалпы қаржының 94,6 млрд теңгесі Оңтүстік астанаға тиесілі. Бұл республика көлеміндегі жалпы қаржыландырудың 43,1%-ын құрайды.

Алматыда ғылыми кадрлардың да едәуір бөлігі шоғырланғаны аса маңызды. Өткен жылы ҒЗТКЖ-мен айналысатын Қазақстан ғалымдарының 39,2%-ы осы қалада жұмыс істеген.

Дегенмен, отандық ғылымды дамыту жолында бірқатар кедергілер де бар. Соның бірі — ҒЗТКЖ-дағы мемлекеттік қаржының тым басым үлесі. Дамыған елдерде ғылымды мемлекеттік қаржыландыру деңгейі шамамен 40% болса, Қазақстанда бұл көрсеткіш өткен жылы 77%-дан асты. Ал Алматыда бұл үлес тіпті жоғары — 87,5%, яғни ғылымға бизнес тарапынан келетін қаржы мардымсыз.

Ғылымдағы кәсіпкерлік белсенділіктің төмен болуына бірнеше әртүрлі себептер әсер етеді. Соның бірі — инновациялық өндірістерге арналған алаңдардың жетіспеуі. Алматы қаласының аумағы инфрақұрылым тұрғысынан әлдеқашан толық жүктелген. Осы мәселені шешудің бір жолы — Алатау өңірінде жаңа ғылым қалашығын салу болуы мүмкін. Бұл — Оңтүстік астанаға іргелес орналасқан, енді ғана дамып келе жатқан жаңа мегаполис. Мұнда болашақ инновациялық кластерлерге арналған кең аумақ қарастырылған. Сонымен қатар, әлеуетті инвесторлар Алатауда арнайы экономикалық аймақтың мүмкіндіктерін толық пайдалана алады.

Сонымен қатар, ғылым саласындағы адами капиталды дамыту мәселесі де ерекше мәнге ие. Ғалымдардың әлеуметтік мәртебесін арттыру, жастарды ғылымға тарту, ғылыми кадрлардың тұрақтылығын қамтамасыз ету — бұл ғылымның дамуына қажетті негізгі алғышарттар. Білім беру жүйесі мен ғылыми зерттеу орталықтарының өзара ықпалдастығын күшейту, халықаралық ынтымақтастықты кеңейту, шетелдік инвестицияларды тарту арқылы ғылымның жаһандық бәсекеге қабілеттілігін арттыруға болады.

Сондай-ақ, зерттеулер нәтижесін нақты өндіріс пен экономикада қолдану механизмдерін дамыту өзекті. Ғылыми жаңалықтарды патенттеу, оларды коммерцияландыру жолға қойылған жағдайда, бұл сала мемлекеттің экономикалық өсуінің негізгі қозғаушы күшіне айналуы мүмкін. Инновациялық экожүйені қалыптастыру, университеттер мен өндіріс орындарының серіктестігін нығайту — еліміздің ғылыми әлеуетін арттыруға жол ашады.

Осы бастамалар жүзеге асқан жағдайда, Алматы ғана емес, бүкіл Қазақстан бойынша ғылыми сала мен инновациялық экономикаға серпін берілуі мүмкін.