сәрсенбі, 16 шілде, 2025 8:24

Jambylinfo.kz - Әлемдегі және еліміздегі соңғы жаңалықтар. Түрлі мәселелерден біздің ақпарат агенттігі арқылы хабарда болыңыз.

Байланыс

Салт-дәстүр – сан ғасырлық саф мұра

Салт-дәстүр – сан ғасырлық саф мұра
ЖИ
Салт-дәстүр — әр ұлттың, халықтың діні мен сеніміне, тұрмыс-тіршілігіне, ұлттық құрылым ерекшелігіне сәйкес ғасырлар бойы жинақталып, өмірдің өзі туғызған ғұрыптардың жиынтығы

Қазақ халқының сан ғасырлық тарихы, тұрмыс-тіршілігі мен дүниетанымы — атадан балаға жалғасқан салт-дәстүрлер арқылы ұрпақ жадында сақталып келеді. Ұлттың ұлы болмысын, рухани байлығын танытатын басты белгісі — оның салт-дәстүрі мен әдет-ғұрпы. Себебі салт-дәстүр — жай ғана ереже, рәсім емес, ол — өмір салты, ұрпақ тәрбиесінің негізі, халықтың тарихи жадын тасымалдаушы рухани тетігі.

Қазақ салт-дәстүрі – адам өмірінің әр сәтімен сабақтас: туғаннан бастап, дүниеден өткенге дейінгі өмір белестерінде сақталып келе жатқан сан алуан рәсімдер мен ғұрыптар жүйесі. Мысалы, бала өмірге келгеннен кейін орындалатын шілдехана, бесікке салу, тұсаукесер, сүндет той секілді дәстүрлер — тек салтанат емес, әрқайсысының артында тәрбиелік мән жатқан терең мағынасы бар дәстүрлер. «Бесікке салу» рәсімі арқылы балаға тыныш ұйқы, денсаулық, береке тілесе, «тұсаукесер» — баланың өмір жолы тек жақсы, таза, дұрыс болсын деген халықтық ниет пен сенімнен туындаған.

 Қазақ халқы «Жеті атадан аспай қыз алыспау», «Құда – мың жылдық», «Қонақ – Құдайдың қонағы» деген қағидаларды бекер айтпаған. Бұл ұғымдарда тек туыстық, кісілік қарым-қатынас ғана емес, ұлттық бірлік пен тектілікті сақтау принципі жатыр.

Қазақ дәстүрінде қонақжайлылық – ұлттың айрықша қасиеті. Есіктен аттаған адамды жылы қарсы алып, дәм беру – біздің қанымызға сіңген. «Қонақ келсе, құт» деп санайтын халқымыз тіпті танымайтын жолаушыны да төрге оздырып, ас-суын беріп, аттандыратын болған. Бұл — мейірімділік пен кең пейілділіктің көрінісі ғана емес, сонымен қатар адамгершілік пен азаматтық тәрбиенің озық үлгісі.

Қазақ халқының дәстүрі тек тұрмыстық рәсімдермен шектелмейді. Ол — сөз өнерімен, мақал-мәтелмен, жыр-дастандармен, бата-тілектермен өрілген тұтас дүниетаным. Әсіресе, бата беру дәстүрінің орны ерекше. Ақсақалдар бата арқылы жастарға ақ жол, ізгі тілек, өмірлік бағыт береді. Бата — қазақы философияның, өмірлік даналықтың жинақталған көрінісі.

Сондай-ақ, жоралық дәстүрлер — жыл мезгілдерімен, күнтізбелік өзгерістермен байланысты қалыптасқан. Мәселен, Наурыз мейрамы – тек жаңа жылдың басталуы емес, қазақы салт-дәстүрдің, табиғатпен үндестіктің, жаңарудың, жақсылық тілеудің символы. Бұл күні ауыл-ауыл болып көже пісіріп, үлкендерге сәлем беріп, ренжіскендер татуласып, жас пен кәрі бірдей шаттыққа бөленеді. Мұндай дәстүрлер — қоғамды біріктіретін, ұлтты ұйыстыратын күш.

Қазіргі таңда жаһандану үрдісі ұлттық ерекшеліктерге, дәстүрлі құндылықтарға сын болып отыр. Жаңа заман жастардың ой-санасына әсер етуде. Осы тұста қазақтың бай мұрасын, салт-дәстүрі мен ұлттық болмысын сақтау — әрбір саналы азаматтың парызы. Салт-дәстүрді заман талабына сай икемдеп, тәрбиелік, рухани жағын жастарға сіңіру – ұрпақтар сабақтастығының алтын арқауы.

Мектеп бағдарламасына, отбасылық тәлімге, бұқаралық ақпарат құралдарына, әлеуметтік желі контентіне ұлттық салт-дәстүрлерді кеңінен енгізу – болашақтың берік негізі болмақ. Себебі өз тамырын ұмытқан халық – тарихсыз халық. Ал салт-дәстүр – сол тамырдың өзі.

Қазақ халқының даралығы, рухани биіктігі — оның салт-дәстүрінен көрініс табады. Біз осы асыл мұраны қастерлеу арқылы ұлттық сана мен бірегейлігімізді сақтап, келер ұрпаққа дұрыс бағыт бере аламыз.

Салт-дәстүр – ұлттық болмысымыздың негізі, рухани байлығымыздың мәйегі. Оны ұмытпау – өткенге құрмет, болашаққа аманат. Жаңа технология мен заманауи құндылықтар ұлттың діңгегін шайқамауы үшін, дәстүр мен жаңашылдықты үйлестіре білетін ұрпақ тәрбиелеу – бүгінгі күннің басты міндеті.

Бөлісу:
Аяжан Дәулетбекқызы
Автор

Аяжан Дәулетбекқызы

Аяжан Дәулетбекқызы

Ұқсас жаңалықтар