Ел тарихында ядролық қарудан өз еркімен бас тарту – адамзат тағдырына жасалған парасатты әрі өркениетті таңдау ретінде бағаланады. 1991 жылы Семей ядролық сынақ полигонын жабу туралы шешім қабылдау арқылы Қазақстан әлемге ядролық қарудан азат болудың мүмкін екенін дәлелдеді. Бұл бағыт 2025 жылы да өзектілігін жоғалтқан жоқ. Биыл еліміз халықаралық қауымдастық алдында ядролық қарусыздануға бағытталған жаңа бастамалар көтеріп, олар әлемнің жетекші саяси қайраткерлері мен халықаралық ұйымдар тарапынан кең қолдау тапты.

2025 жылы Қазақстан ядролық қарудан азат болуды тек тарихи шешім ретінде емес, бүгінгі және болашақ қауіпсіздік стратегиясының іргетасы ретінде ұсынды. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев БҰҰ Бас Ассамблеясының 79-сессиясындағы баяндамасында: «Қазақстан – ядролық арсеналдан ерікті түрде бас тартқан санаулы елдердің бірі. Біздің таңдауымыз – бейбітшілік пен жаһандық сенімге негізделген қауіпсіз әлем», – деп атап өтті. Сонымен қатар, ол ядролық державаларға бірінші болып ядролық қару қолданбау жөнінде заңдық тұрғыда міндеттейтін халықаралық келісім жасауды ұсынды. Бұл ұсыныс бірқатар елдердің, соның ішінде Германия, Жапония және Швеция сияқты бейбітшілік жолын қолдайтын мемлекеттердің оң пікіріне ие болды.

Қазақстанның бұл бастамаларына халықаралық қауымдастықтан жоғары баға берілді. БҰҰ Бас хатшысы Антониу Гутерриш: «Қазақстан ядролық қауіпсіздік саласында өзіне тарихи жауапкершілік алған ел. Оның көшбасшылық рөлі қазіргі әлем үшін бұрынғыдан да маңызды», – деп атап өтті. МАГАТЭ бас директоры Рафаэль Мариано Гросси де Қазақстандағы Төмен байытылған уран банкін жаһандық сенімнің символы деп бағалап, елдің бейбіт атомды ілгерілету ісіндегі үлесін ерекше атап өтті. Германияның бұрынғы канцлері Анджела Меркель болса: «Қазақстан – ядролық қарудан өз еркімен бас тартқан санаулы елдердің бірі ғана емес, сол шешімнің моральдық маңызын әлемге түсіндіре алған мемлекет. Бұл – ерекше дипломатиялық жетістік», – деген пікір білдірді.

2025 жылы Қазақстан Венада өткен халықаралық конференцияда «Астана бастамасын» жариялап, Орталық Азияны ядролық қарусыз аймақ ретінде халықаралық құқықтық деңгейде күшейтуге шақырды. Бұл бастаманы БҰҰ Қарусыздану жөніндегі жоғарғы өкілі Идзуми Накамицу жоғары бағалап, мұндай қадамдар арқылы жаһандық сенім кеңістігін қалыптастыруға болатынын айтты. Бұдан бөлек, Қазақстан Президенті G-Global форумында «Бейбіт Атом және Қарусыздану Халықаралық Агенттігін» құруды ұсынды. Бұл идеяны Швеция Сыртқы істер министрі Гуннар Андерссон қолдап, жаңа институттардың пайда болуы сенім мен ашықтық үшін маңызды екенін атап өтті.

Ядролық қарусыздану идеясын кең жұртшылыққа, әсіресе жастар арасында тарату да Қазақстан үшін маңызды бағыттардың бірі болып отыр. 2025 жылы Астанада өткен «Бейбіт болашақ үшін» халықаралық жастар форумында Президент Тоқаев: «Жастар – ядролық қауіпсіздік туралы жаһандық сананың негізін қалау үшін шешуші күш», – деп атап көрсетті. Бұл бағытта елімізде оқу-ағарту жобалары, арнайы курстар мен халықаралық жастар форумдары ұйымдастырылып, өзге елдердің де қолдауына ие болды. Форумға қатысқан АҚШ студенті Делани Ли: «Қазақстаннан үйренеріміз көп. Бұл ел бейбітшілік үшін нағыз тәуекелге барған және жеңді», – деп өз әсерімен бөлісті.

Қазақстанның ядролық қарусыздануға бағытталған 2025 жылғы бастамалары – сыртқы саясаттағы тұрақтылықтың, бейбітшіл ұстанымның және халықаралық жауапкершіліктің айқын көрінісі. Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың бұл саладағы шешімдері мен ұсыныстары әлемдік көшбасшылар тарапынан қолдау тауып, еліміздің жаһандық қауіпсіздіктегі рөлін одан әрі күшейтті. Бұл – Қазақстанның бейбіт миссиясын жалғастыру жолындағы жүйелі әрі табанды қадамы.