Жер сілкінісі-бұл жер қыртысынданемесежоғарғы мантияда кенеттен орынауыстыру жәнежыртылу нәтижесінде пайдаболатын жәнесерпінді тербелістер түрінде ұзаққашықтыққаберілетін жер асты дүмпулері мен тербелістер. Сейсмикалық толқындар тарайтынЖерқыртысындағы нүктені жер сілкінісініңгипоцентрідеп атайды. Жер сілкіну гипоцентрініңең қысқақашықтықтағы жер бетіндегі орныэпицентр депаталады.

Жер сілкінісінің қарқындылығы 12 балдықсейсмикалық шкала (MSK-86) бойыншабағаланады, жер сілкіністерініңэнергетикалықсыныптамасы үшін магнитуда пайдаланылады. Шартты түрде жер сілкіністеріәлсіз (1-4 балл), күшті (5-7 балл) және жойқын (8 және одан да көпбалл) болып бөлінеді. 7-8 баллдық күші бар қиратушы жер сілкінісіаймағына Тараз қаласыжәне Жамбыл облысының 8 ауданы (Жуалы, Жамбыл, Байзақ, Т. Рысқұлов,Меркі, Шу, Қордайжәне Талас аудандары) енеді.

Жер сілкінісі кезінде әйнектер жарылып, сөрелерде жатқан заттар құлап, кітапшкафтарыдірілдейді, люстралар тербеледі, қабырғалар мен төбелерде жарықтар пайдаболады. Мұның бәріқатты шуылмен бірге жүреді. 10-20 секунд сілкілегеннен кейін жер астыдүмпулері күшейеді, нәтижесінде ғимараттар мен құрылыстарқирайды. Он шақты күшті сілкіністербүкілғимаратты қиратады. Орташа алғанда, жерсілкінісі 5-20 с-қа созылады.

ЖЕР СІЛКІНІСІНЕ ҚАЛАЙ ДАЙЫНДАЛУ КЕРЕК

Жер сілкінісі кезінде үйде, жұмыста, кинода, театрда, көлікте және көшеде болған кезде іс-қимыл жоспарын алдын ала ойластырыңыз. Отбасы мүшелеріне жер сілкінісі кезінде не істеукеректігін түсіндіріп, оларғаалғашқымедициналық көмек көрсету ережелерінүйретіңіз.

Құжаттарды, ақшаны, қалта шамын жәнеқосалқыбатареяларды ыңғайлы жерде сақтаңыз.

Үйде бірнеше күнге жететін ауыз су мен консервілер сақтауларыңыз абзал.

Төсектерді терезелер мен сыртқықабырғаларданалшақ орналастырыңыз. Пәтерлердегішкафтарды және сөрелерді бекітіңіз, ал жоғарғысөрелерден ауыр заттарды алыңыз.

Қауіпті заттарды (улы химикаттарды, тез тұтанатын сұйықтықтарды) сенімді, жақсыоқшауланған жерде сақтаңыз.

Барлық тұрғындар қажет болған жағдайдаэлектр, газ және суды өшіру үшін ажыратқыштың, магистральдық газ және су шүмектерініңқайдаекенін білуі керек.

ЖЕР СІЛКІНІСІ КЕЗІНДЕ ҚАЛАЙ ӘРЕКЕТ ЕТУ КЕРЕК

Ғимараттың тербелгенін сезіп, шамдардыңшайқалғанын, заттардың құлағанынкөріп, шынының сыңғырын естіп, үрейленбеңіз(алғашқы дүмпулерді ғимарат үшінқауіптітербелістерге дейін сезген сәттен бастапсізде15-20 секунд бар). Құжаттарды, ақшаныжәнеқажетті заттарды алып, ғимараттан тез шығыңыз. Үйден шығарда лифтімен емес, баспалдақпентүскен дұрыс. Көшеге шығыпкетсеңіз-сол жердеболыңыз, бірақғимараттардың жанындатұрмаңыз, қауіпсіз ашықкеңістікке барыңыз.

Сабырлы болыңыз жәнебасқалардытыныштандыруға тырысыңыз! Егерсіз бөлмедеқалуға мәжбүр болсаңыз, ондақауіпсіз жердетұрыңыз: ішкі қабырғаға, бұрышқа, ішкі қабырғасаңылауына немесе тірек тірегіне. Мүмкін болса, үстелдің астына жасырыңыз – олсізді құлағанзаттар мен қоқыстардан қорғайды. Терезелер мен ауыр жиһаздардан алшақтұрыңыз. Егер сізбенбалалар болса-олардыөзіңіздің денеңізбенжабыңыз.

Шамдарды, сіріңкелерді пайдаланбаңыз – газ шыққан кезде өрт шығуы мүмкін. Балкондар мен үзілген сымдардан алшақ болыңыздар. Егерсізавтомобильде болсаңыз, ашық жердеболыңыз, бірақ дүмпулер тоқтағанша көліктеншықпаңыз. Басқа адамдарды құтқару кезіндекөмеккөрсетуге дайын { "@context": "https://schema.org", "@type": "WebSite", "@id": "https://jambylinfo.kz/#website", "url": "https://jambylinfo.kz/", "name": "Жер сілкінісі кезінде қалай әрекет ету керек?", "potentialAction": { "@type": "SearchAction", "target": "https://jambylinfo.kz/search?query={search_term_string}", "query-input": "required name=search_term_string" } }